มีผู้คนมากมายพยายามแสดงความคิดเห็นเรื่องพระเจ้า (อัตตา) ว่าเป็นเรื่องเหลวไหลไร้สาระ โดยอ้างว่าพระเจ้า (อัตตา) เป็นสิ่งที่เราไม่สามารถรับรู้หรือพิสูจน์ด้วยประสาทสัมผัส เหตุผลดังกล่าวที่พวกเขายกมานี้ยังไม่มีน้ำหนักพอที่จะแย้งแนวคิดเรื่องพระเจ้า (อัตตา) ได้ และหากเราจะพิจารณาให้ดีเราจะเห็นว่าเหตุผลที่ใช้แย้งเรื่องพระเจ้า (อัตตา) อันเดียวกันนี้ก็สามารถนำมาใช้แย้งความคิดบางอย่างในพุทธศาสนาได้ด้วย เช่น ความคิดที่ว่ามีบางสิ่งที่อยู่พ้นประสาทสัมผัสของมนุษย์ เช่น จิตและนิพพาน โดยเฉพาะ “จิต” นั้นพุทธศาสนาถือว่าเป็น “อรูปธรรม” ซึ่งเราไม่อาจรับรู้ด้วยประสาทสัมผัส สิ่งที่เรารับได้มีเพียงปรากฏการณ์อันสืบเนื่องมาจากการทำงานของจิตเท่านั้น เช่น ความคิด ความรู้สึก ฯลฯ

ความคิด ความรู้สึก ฯลฯ เป็นคนละอย่างกับจิต และ “จิต” นี้เราไม่สามารถสัมผัสได้ด้วยประสาทสัมผัส “จิต” เป็นอะไรบางอย่างที่เราเชื่อว่า “มีอยู่” และสิ่งนี้คือสิ่งรองรับปรากฏการณ์ต่าง ๆ ที่เราสามารถสัมผัสได้ ไม่ว่าจะเป็น ความคิด ความรู้สึก หากเราแย้งว่าพระเจ้า (อัตตา) ไม่มีเพราะพระเจ้า (อัตตา) เป็นสิ่งที่เราไม่สามารถตรวจสอบได้ด้วยประสาทสัมผัส เราก็สามารถถูกแย้งได้เช่นกันว่าสิ่งที่เรียกว่า “จิต” ไม่มี เพราะไม่มีใครสามารถตรวจสอบ “จิต” ด้วยประสาทสัมผัส ซึ่งลัทธิสสารนิยมโบราณในอินเดียที่เรารู้จักกันนามลัทธิจารวากก็แย้งเรื่อง “จิต” ในพุทธศาสนาด้วยเหตุผลเดียวกับที่พุทธศาสนาแย้งเรื่องพระเจ้า (อัตตา) นี่เอง

ดู ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค พระไตรปิฎกเล่มที่ 9 ข้อที่ 49

ขอย้ำว่า มนุษย์เราถูกสร้างมาพร้อมกับธรรมชาติ 2 อย่างในตัว คือ

1. เราสามารถรับรู้สิ่งต่าง ๆ ในโลกด้วยประสาทสัมผัสเท่านั้น

2. ความอยากรู้อยากเห็นสิ่งที่อยู่เกินเลยประสาทสัมผัส มีปรากฏการณ์บางอย่างในโลกที่มนุษย์คิดว่าน่าจะมีอะไรสักอย่างหนึ่งที่เราไม่อาจรับรู้ได้ด้วยทสัมผัสอยู่เบื้องหลัง เช่น การที่เรามีความคิด ความรู้สึก ความอ่อนไหว อารมณ์ จินตนาการ ฯลฯ ไม่น่าจะเป็นผลอันเกิดจากการที่วัตถุมารวมกันเข้าเท่านั้น น่าจะมีอะไรสักอย่างที่อยู่เบื้องหลังปรากฏการณ์เหล่านี้

แหล่งข้อมูล: (พุทธศาสนามหายาน, สมภาร พรมทา , กรุงเทพฯ, มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2534, 40-41)